مشاوره کودک و نوجوان، حوزهای تخصصی است که بر ارائه حمایت، راهنمایی و مداخلات درمانی برای کودکان و نوجوانانی که با چالشها و مشکلات مختلف مواجه هستند، تمرکز دارد. مشاوره کودک و نوجوان با تاکید بر ایجاد محیطی امن به طیف وسیعی از مسائل از جمله مشکلات رفتاری، کشمکشهای تحصیلی، آشفتگیهای عاطفی، تعارضات خانوادگی، رشد مهارتهای اجتماعی، مسائل مربوط به عزت نفس میپردازد. مشاوران با استفاده از تکنیکهای علمی روانشناسی و مداخلات متناسب با سن، کودک و نوجوانان را برای عبور از موانع زندگی، ایجاد روابط سالم، مقابله با استرس و کشف پتانسیل کامل خود کمک میکنند.
مشاوره کودک و نوجوان چه موضوعاتی را شامل میشود؟
طلاق یا جدایی، مرگ یکی از عزیزان، تروما، سوء استفاده عاطفی و… از جمله موضوعات مربوط به مشاوره کودک و نوجوانان میشوند.
طلاق یا جدایی
مشاوره کودک و نوجوان به تاثیر عاطفی طلاق یا جدایی بر کودکان و نوجوانان میپردازد. مشاور به آنان کمک میکند تا تغییرات در خانواده را درک کنند و با آن کنار بیایند، احساس از دست دادن یا سردرگمی خود را مدیریت کنند، راهبردهای مقابلهای سالمی را داشته باشند و… .
مرگ یکی از عزیزان
مشاوره به کودکان و نوجوانان کمک میکند تا روند سوگواری را طی کنند، احساسات خود را بیان کنند. در طول مشاوره، کودکان و نوجوانان فرصتی دارند تا در محیطی امن، در مورد احساساتشان صحبت کنند و راههای مناسبی برای مدیریت آنها یاد بگیرند. این فرایند به آنان کمک میکند تا تسلط بیشتری بر احساسات خود پیدا کنند و با تجربههای سخت زندگی بهتر کنار بیایند.
تروما
مشاوره کودکان و نوجوانان به تجارب آسیبزا و تروماتیک مانند سوء استفاده فیزیکی یا جنسی، خشونت، تصادفات و بلایای طبیعی میپردازد. این نوع تجارب میتوانند بر روان کودکان و نوجوانان اثرات نامطلوبی داشته باشند و مشاوره به آنان کمک میکند تا با این تجربهها سازگاری یابند و اثرات منفی را کاهش دهند. این نوع مشاوره با ارائه فضای امن و حمایتی، به کودکان و نوجوانان کمک میکند تا احساسات و تجربیات خود را بیان کنند، استراتژیهای مقابله را یاد بگیرند و بازسازی روابط سالم و ایجاد تعادل در زندگی خود را تحقق بخشند.
بیشتر بخوانید: مشاوره روانشناسی آنلاین
سوء استفاده عاطفی
مشاوره به کودکان و نوجوانان کمک میکند تا با تاثیر سوء استفاده عاطفی که شامل رفتارهایی مانند انتقاد مداوم یا تحقیر خود است، آشنا شوند و آن را رفع کنند. مشاوره در این حوزه به کودکان و نوجوانان کمک میکند تا عزت نفس خود را بازسازی کنند، مرزهای سالم را در روابط برقرار کنند و مهارتهای لازم برای مدیریت واکنشهای خود در برابر سوء استفاده عاطفی را یاد بگیرند. این نوع مشاوره به آنان راهکارهایی را ارائه میدهد تا بتوانند با این تجربهها سازگاری یابند و روابط سالم تر و بهتری را ایجاد کنند.
آزار جسمی
مشاوره کودکان و نوجوانان به افرادی که آزار جسمی مانند آسیب جسمی یا خشونت را تجربه کردهاند کمک میکند. مشاور با فراهم کردن فضای امن، به این افراد کمک میکند تا تجربیات خود را بیان کنند، به مشکلات عاطفی و رفتاری ناشی از آن پرداخته و آنان را در روند بهبود حمایت میکند.
جا به جایی محل سکونت
مشاوره به کودکان و نوجوانانی که با جابهجایی محل سکونت و تغییر به محیط جدید مواجه هستند، کمک میکند. این تغییر ممکن است با استرس و چالشهای سازگاری همراه باشد. مشاور به آنها کمک میکند تا با محیط جدید سازگار شوند و احساس تعلق و راحتی در محیط جدید را تجربه کنند.
بیشتر بخوانید: مشاوره آنلاین برای نوجوانان
سوء مصرف مواد یا اعتیاد در خانواده
مشاوره به کودکان و نوجوانان که با سوء مصرف مواد یا اعتیاد در خانواده خود مواجه هستند، کمک میکند. مشاور با هدف کمک به آنان در درک موقعیت، مقابله با استرس ناشی از این وضعیت و ایجاد مرزها و مکانیسمهای مقابلهای سالم را در اختیارشان قرار میدهد. مشاوره به آنان ابزارها و راهکارهایی ارائه میدهد تا بتوانند با تاثیرات سوء مصرف مواد یا اعتیاد در خانواده سازگاری یابند، احساسات خود را مدیریت کنند و راههای سالم برای مقابله با این موقعیت را یاد بگیرند.
اختلالات روانی
مشاوره کودک و نوجوان از افراد جوانی که با اختلالات روانی مانند افسردگی، اضطراب و اختلال وسواس فکری-اجباری سر و کار دارند، حمایت می کند. مشاور به آنان کمک می کند تا علائم خود را مدیریت کنند، راهبردهای مقابله ای سالمی را توسعه دهند و بهزیستی کلی خود را بهبود بخشند.این نوع مشاوره به آنان کمک میکند تا بتوانند با اختلالات روانی خود مقابله کنند، راههای سالم برای مدیریت افسردگی، اضطراب و اختلال وسواسی-اجباری را یاد بگیرند و بهبود روانی و روانشناختی خود را تجربه کنند.
بیشتر بخوانید: مشاوره پیش از ازدواج
در چه صورت نیاز به مشاوره کودک و نوجوان است؟
1. احساس ناامیدی و غم مداوم: اگر فرزند شما احساس ناامیدی و غم مداوم دارد و این احساسات به طور مداوم در وجودش حضور دارند.
2. عصبانیت مداوم و تمایل به واکنش بیش از حد به موقعیتها: اگر فرزند شما به طور مداوم عصبانی است و به موقعیتها با واکنش بیش از حد و غیرمنطقی پاسخ میدهد.
3. نگرانی مداوم، اضطراب یا ترس: اگر فرزند شما به طور مداوم نگران و مضطرب است و از ترس و نگرانی در برابر موقعیتهای مختلف رنج میبرد.
4. نگرانی از بیماری جسمی یا ظاهر خودش: اگر فرزند شما به طور مداوم از بیماری جسمی یا ظاهر خودش نگران است و این نگرانی برایش مزاحمتزا است.
5. افت ناگهانی و غیر قابل توضیح نمرات در مدرسه
6. از دست دادن علاقه به فعالیتهایی که زمانی از آن لذت میبرد: اگر فرزند شما علاقهای به فعالیتهایی که قبلا از آنها لذت میبرد، ندارد و از دنبال کردن آنها دست برداشته است.
7. تغییر در الگوهای خوابیدن یا خوردن
8. ترجیح میدهد تنها باشد و در جمع دوستان و خانواده شرکت نکند: اگر فرزند شما اکثرا ترجیح میدهد تنها باشد و در جمع دوستان و خانواده شرکت نکند و این میتواند نشانهای از اجتناب اجتماعی باشد.
9. شنیدن صداهایی که در آنجا نیست و واقعیت ندارد: اگر فرزند شما احساس میکند صداهایی را میشوند که در واقع وجود ندارند و این میتواند نشانهای از اختلالات وسواسی-اجباری باشد.
10. ابراز افکار خودکشی: اگر فرزند شما افکاری مرتبط با خودکشی را بیان میکند و این نشانگر خطر و اضطراب شدید است که نیاز به مشاوره فوری دارد.
11. عدم توانایی در تمرکز، روشن فکر کردن یا تصمیم گیری: در صورتی که فرزند شما مشکل در تمرکز و تصمیمگیری دارد و نمیتواند به خوبی فکر کند و تصمیمهای منطقی بگیرد.
12. انجام کارهای روزمره به طور وسواسی مانند شستن دستها یا تمیز کردن مکرر وسایل: در صورتی که فرزند شما به طور وسواسی و مکرر کارهایی مانند شستن دستها یا تمیز کردن وسایل را انجام میدهد و این میتواند نشانهای از اختلال وسواسی-اجباری باشد.
13. تجربه کابوس:در صورتی که فرزند شما تجربه کابوسهای مکرر و ناخوشایند دارد که ممکن است باعث بیداری شبانه او شود و تاثیر منفی بر خواب و استراحتش بگذارد.
14. مصرف الکل یا مواد مخدر: اگر فرزند شما الکل یا مواد مخدر را مصرف میکند و این میتواند نشانهای از مشکلات وابستگی به مواد مخدر باشد.
15. با وسواس غذا خوردن و مشکلات گوارشی
16. شرکت در اقدامات خشن مانند آتشسوزی یا کشتن حیوانات: اگر فرزند شما در اقدامات خشنی مانند آتشسوزی یا کشتن حیوانات شرکت میکند که میتواند نشانهای از مشکلات رفتاری و خشونت باشد.
معیارهای مشاور کودک و نوجوان خوب چیست؟
1. تخصص: یک مشاور خوب باید در زمینه مشاوره کودک و نوجوان یا یک رشته مرتبط مانند مشاوره یا مددکاری اجتماعی، آموزشهای لازم را دیده باشد. او باید دارای مدرک مرتبط باشد و دورههای تخصصی یا آموزش در زمینه کودک را گذرانده باشد.
2.یک مشاور خوب باید درک کاملی از رشد کودک و نوجوان داشته باشد. این شامل آگاهی از نقاط عطف و چالش های فیزیکی، شناختی، اجتماعی و عاطفی است که کودکان و نوجوانان معمولا در سنین مختلف تجربه می کنند. دانش کافی مشاور را قادر میسازد تا مداخلات و تکنیکهای علمی را برای حل مشکلات هر فرد به کار ببرد.
3 همدلی و شفقت: همدلی و شفقت از ویژگیهای ضروری مشاور کودک و نوجوان است. او باید بتوانند به طور مناسب با کودک و نوجوان ارتباط برقرار کند، احساسات، تجربیات و دیدگاههای آنان را کند. همدلی به مشاور این امکان را میدهد که محیطی امن و بدون قضاوت ایجاد کند که در آن کودک یا نوجوان به راحتی احساس خود را بیان خود کند.
4. گوش دادن فعال: یک مشاور خوب باید مهارتهای شنیداری و ارتباطی عالی داشته باشد. او باید بتوانند فعالانه به صحبتهای کودک یا نوجوان گوش دهد و سوالات مناسب را برای جمعآوری اطلاعات مرتبط بپرسد.
4. صبر و انعطاف: کار با کودکان و نوجوانان نیاز به صبر و انعطاف دارد. مشاور خوب باید بتواند رویکرد و تکنیک های خود را بر اساس نیازهای هر فرد تطبیق دهد. او باید صبور باشد و به کودک یا نوجوان اجازه دهد تا خود را با سرعت خودش بیان کند و در تنظیم استراتژیهای خود برای انطباق با شرایط در حال تغییر یا چالشهایی که ممکن است در طول فرایند مشاوره ایجاد شود، انعطافپذیر باشد.
5. حساسیت فرهنگی: حساسیت فرهنگی در کار با جمعیتهای مختلف بسیار مهم است. یک مشاور خوب باید از عوامل فرهنگی، قومیتی و اجتماعی-اقتصادی که ممکن است بر تجارب و جهان بینی کودک یا نوجوان تاثیر بگذارد، آگاهی و درک داشته باشد. او باید به پیشینه فرهنگی مراجعان خود احترام بگذارد.
6. رفتار اخلاقی و حرفه ای: یک مشاور کودک و نوجوان خوب به استانداردهای اخلاقی بالا پایبند است و رفتار حرفهای دارد. او باید منافع مشتریان خود را در اولویت قرار دهد، رازداری باشد و… .
7. همکاری با والدین و سرپرستان: مشاوره موثر کودک و نوجوان اغلب شامل همکاری با والدین یا سرپرستان است. یک مشاور خوب باید بتواند یک رابطه کاری مثبت با خانواده کودک برقرار کند، خطوط ارتباطی باز را حفظ کند و آنها را در فرایند مشاوره مشارکت دهد. او باید والدین یا سرپرستان راهنمایی و حمایت کند، راهبردهای فرزندپروری را ارائه دهد.
8. آگاهی از رویکردهای مبتنی بر شواهد: یک مشاور خوب باید در مورد رویکردهای درمانی مبتنی بر شواهد برای کودکان و نوجوانان دانش و آموزش داشته باشد. آنها باید با مداخلاتی مانند درمان شناختی- رفتاری (CBT)، بازی درمانی، خانواده درمانی و درمان متمرکز بر تروما آشنا باشند. دانش و آگاهی او از این رویکردها به او اجازه می دهد تا تکنیکهای مناسب را بر اساس وضعیت کودک یا نوجوان انتخاب و به کار گیرد.
نتیجهگیری
مشاوره کودک و نوجوان یک حوزه تخصصی است که به ارائه حمایت، راهنمایی و مداخلات درمانی برای کودکان و نوجوانان دارای مشکل تمرکز دارد. این حوزه با تمرکز بر ایجاد محیطی امن، به مداخله در چالشها و مشکلات مختلفی که ممکن است در زندگی کودکان و نوجوانان وجود داشته باشد، میپردازد.