چطور با شوک فرهنگی مهاجرت مقابله کنیم؟ شوک فرهنگی به وضعیتی اطلاق می‌شود که فرد در آن با محیطی جدید و فرهنگی متفاوت از فرهنگ و محیطی که قبلا در آن زندگی می‌کرده، روبه رو می‌شود. این تجربه می‌تواند به دلایل مختلفیز جمله مهاجرت به کشوری با فرهنگ و زبان متفاوت، تغییر محیط جغرافیایی، تغییر شدید در سبک زندگی و ارتباط با افراد جدید رخ دهد. در این نوشته، به بررسی دلایل ایجاد شوک فرهنگی بعد مهاجرت و روش‌های مقابله با آن صحبت می‌کنیم.
شوک فرهنگی مهاجرت چیست؟
شوک فرهنگی مهاجرت به وضعیت روانی و عاطفی اشاره دارد که افراد مهاجر در مواجهه با یک فرهنگ جدید و ناشناخته تجربه می‌کنند. این یک پدیده رایج است که از تضاد بین انتظارات و عملکردهای فرهنگی کشور مادر و کشور میزبان ناشی می‌شود.
هنگامی که مهاجران به یک کشور جدید نقل مکان می‌کنند، اغلب با تفاوت‌های زیادی در زبان، هنجارهای اجتماعی، آداب و رسوم، سنت‌ها، ارزش‌ها و حتی برنامه‌های روزمره اساسی مواجه می‌شوند. این تغییر ناگهانی می‌تواند طاقت‌فرسا باشد و منجر به احساس سردرگمی، اضطراب، سرخوردگی و احساس انزوا شود. تجربه شوک فرهنگی بسته به عواملی مانند انعطاف‌پذیری شخصی، مواجهه قبلی با فرهنگ‌های مختلف و سطح حمایت موجود، می‌تواند از نظر شدت و مدت متفاوت باشد.
مراحل شوک فرهنگی مهاجرت
شوک فرهنگی معمولا در چهار مرحله آشکار می‌شود:
1. در ابتدا، افراد ممکن است هیجان زده و مجذوب فرهنگ جدید شوند و همه چیز را عجیب، جالب و مثبت ببینند. این مرحله با کنجکاوی نسبت به تجربیات جدید مشخص می‌شود.
2. مرحله بحران: با از بین رفتن اخبار جدید، افراد ممکن است شروع به تجربه ناامیدی، دلتنگی و… کنند. احتمالا در سازگاری با فرهنگ جدید با مشکلاتی مانند موانع زبانی، هنجارهای اجتماعی ناآشنا یا از دست دادن موقعیت اجتماعی مواجه می‌شوند. این مرحله می‌تواند از نظر احساسی چالش‌برانگیز باشد و منجر به احساس غم و اندوه، اضطراب و سردرگمی شود.
3. با گذشت زمان، افراد شروع به انطباق و توسعه راهبردهای مقابله‌ای برای حرکت در محیط فرهنگی جدید می‌کنند. با زبان، آداب و رسوم و انتظارات اجتماعی کشور میزبان بیشتر آشنا می‌شوند. این مرحله شامل پذیرش تدریجی تفاوت‌های فرهنگی و احساس راحتی و تعلق است.
4. مرحله سازگاری: در این مرحله نهایی، افراد با موفقیت در فرهنگ جدید ادغام شده‌اند. آنان درک عمیق‌تری از جامعه میزبان به دست آورده‌اند، روابط و هویت جدیدی برقرار کرده‌اند که عناصری از فرهنگ خانه و میزبان را در بر می‌گیرد. در موقعیت‌های اجتماعی مختلف احساس راحتی بیشتری می‌کنند و دیدگاه متعادل‌تری نسبت به تفاوت‌های فرهنگی به دست می‌آورند.
توجه به این نکته ضروری است که همه مهاجران شوک فرهنگی را به یک شکل یا به یک اندازه تجربه نمی کنند. عواملی مانند سن، تحصیلات، شبکه‌های حمایت اجتماعی و تاب‌آوری شخصی می‌توانند بر تاثیر شوک فرهنگی تاثیر بگذارند. علاوه بر این، ویژگی‌های جامعه میزبان، مانند سطح تنوع، فراگیری و پذیرش مهاجران نیز می‌تواند نقش مهمی در تسهیل یا ممانعت از روند سازگاری داشته باشد.
بیشتر بخوانید: مراقبت از سلامت روان پس از مهاجرت
دلایل ایجاد شوک فرهنگی در مهاجران
1. تفاوت زبان: زبان یک جنبه اساسی فرهنگ است و نقش مهمی در ارتباطات و یکپارچگی اجتماعی دارد. مهاجران ممکن است در یادگیری و انطباق با یک زبان جدید با چالش‌هایی مواجه شوند که می‌تواند مانع از توانایی آنان در بیان خود، درک دیگران و مسیریابی در زندگی روزمره شود. تفاوت در زبان می‌تواند منجر به انزوا، مشکل در یافتن شغل و دسترسی محدود به خدمات و ناامیدی و احساس بیگانگی شود.
2. فرهنگ غذایی: غذا بخشی جدایی‌ناپذیر از هویت فرهنگی است و ممکن است مهاجران تفاوت‌های زیادی در عادات غذایی و در دسترس بودن غذا بین کشور خود و کشور میزبان پیدا کنند.
3. آداب و رسوم و سنت‌ها: مهاجران اغلب با آداب، سنت‌ها و هنجارهای اجتماعی ناآشنا در کشور میزبان مواجه می‌شوند. این موارد شامل نوع احوالپرسی، حرکات، لباس پوشیدن، اعمال مذهبی و آداب معاشرت باشد. انطباق با این آداب و رسوم جدید در عین حفظ هویت فرهنگی می‌تواند باعث ایجاد احساس سردرگمی و اضطراب شود. علاوه بر این، تفاوت در نقش‌های جنسیتی، ساختارهای خانوادگی و انتظارات اجتماعی می‌تواند منجر به تضاد بین ارزش‌ها و هنجارهای فرهنگ خانه مهاجر و ارزش‌های کشور میزبان شود.
4. هنجارها و ارزش های اجتماعی: ممکن است مهاجران متوجه شوند که هنجارها و ارزش های اجتماعی در کشور میزبان در حد زیادی با کشور خود متفاوت است. این تفاوت‌ها می‌تواند در جنبه‌های مختلفی مانند فردگرایی در مقابل جمع‌گرایی، نگرش به زمان، فضای شخصی و دیگر مفاهیم ظاهر شود.
5. شبکه‌های حمایتی: مهاجران اغلب برای مقابله با چالش‌های اسکان و سازگاری فرهنگی به شبکه‌های پشتیبانی متکی هستند. فقدان اعضای خانواده آشنا، دوستان یا سیستم‌های حمایتی جامعه می‌تواند حس شوک فرهنگی را تشدید کند. ممکن است احساس دلتنگی، تنهایی و عدم تعلق ایجاد شود که روند سازگاری را دشوارتر می‌کند.
ببشتر بخوانید: مزیت روان‌درمانی آنلاین
راه‌های مقابله با شوک فرهنگی پس از مهاجرت
- درک بافت فرهنگی: با درک بافت فرهنگی، مهاجران می‌توانند تغییراتی را که با آن مواجه می‌شوند بهتر پیش بینی کرده و با آن سازگار شوند و تاثیر شوک فرهنگی را کاهش دهند.
- فراگیری زبان: یادگیری زبان کشور میزبان برای ارتباط موثر و یکپارچگی بسیار مهم است. مهاجران باید یادگیری زبان را در اولویت قرار دهند. مهارت در زبان کشور میزبان فرصت‌های تعامل اجتماعی، چشم انداز شغلی و ادغام کلی در جامعه را افزایش می‌دهد.
- شبکه‌های حمایتی: تعامل با جوامع محلی، سازمان‌های فرهنگی یا گروه‌های حمایت از مهاجران می‌تواند حس تعلق و بستری برای به اشتراک گذاشتن تجربیات ایجاد کند. این شبکه‌ها می‌توانند راهنمایی، حمایت عاطفی و توصیه‌های عملی در مسیریابی زندگی روزمره در کشور میزبان ارائه دهند.
- درگیر شدن در فعالیت‌هایی که تبادل و ادغام فرهنگی را تقویت می‌کند، می‌تواند روند سازگاری را تسهیل کند. مهاجران می‌توانند در رویدادهای اجتماعی، جشنواره‌ها، کارهای داوطلبانه شرکت کنند یا به باشگاه‌ها و سازمان‌هایی بپیوندند که با علایقشان همسو هستند. این فعالیت‌ها فرصت‌هایی برای ملاقات با مردم محلی، پیدا کردن دوستان جدید و به دست آوردن درک عمیق‌تر از فرهنگ کشور میزبان فراهم می‌کند.
- حفظ هویت فرهنگی: در حالی که سازگاری با فرهنگ کشور میزبان مهم است، حفظ هویت فرهنگی نیز به همان اندازه ضروری است. مهاجران می‌توانند فعالانه به دنبال راه‌هایی برای حفظ سنت‌های خود باشند، تعطیلات فرهنگی خود را جشن بگیرند و در فعالیت‌هایی شرکت کنند که آنان را با فرهنگ کشور خود پیوند می دهد. این تعادل بین پذیرش فرهنگ جدید و حفظ میراث خود می‌تواند به کاهش احساس از دست دادن و سردرگمی هویت مرتبط با شوک فرهنگی کمک کند.
- صبر و مراقبت از خود: مقابله با شوک فرهنگی نیازمند زمان و صبر است. مهاجران باید با درگیر شدن در فعالیت‌هایی که سلامت جسمی و روانی را ارتقا می‌دهند، خودمراقبتی را انجام دهند، مانند ورزش کردن، دنبال کردن سرگرمی‌ها، تمرین تمرکز حواس یا جستجوی تکنیک‌های آرامش‌بخش. مراقبت از سلامت عاطفی و جسمی فرد می‌تواند تاب‌آوری را افزایش داده و روند سازگاری را تسهیل کند.
- دریافت کمک حرفه‌ای: در مواردی که شوک فرهنگی بسیار زیاد شود درخواست کمک از متخصص بسیار می‌شود. متخصصان بهداشت روان، مشاوران یا درمانگران با تجربه می‌توانند راهنمایی و پشتیبانی را در مدیریت چالش‌های عاطفی و مرتبط با شوک فرهنگی و انتقال بین فرهنگی ارائه دهند.
بیشتر بخوانید: گروه درمانی آنلاین
نتیجه‌گیری
در این نوشته، به بررسی شوک فرهنگی مهاجرت، دلایل ایجاد آن و راه‌های مقابله با آن پرداختیم. گفتیم که شوک فرهنگی به احساس سردرگمی و اضطرابی که افراد هنگام انتقال از فرهنگی به فرهنگ دیگر تجربه می کنند، اشاره دارد. تجربه شوک فرهنگی از فردی به فرد دیگر متفاوت است و همه مهاجران به یک درجه شوک فرهنگی را تجربه نمی‌کنند. علاوه بر این، با گذشت زمان، افراد تمایل به سازگاری و ادغام با فرهنگ میزبان دارند و به تدریج از شدت شوک فرهنگی آنان کم می‌شود. در صورتی که این اتفاق ادامه داشته باشد بهتر است با متخصص روانشناس یا روان‌درمانگر صحبت کنید و از او کمک بگیرید.