اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) نوعی مشکل سلامت روان است و در افرادی ایجاد میشود که رویداد آسیبزا را تجربه کرده یا شاهد آن بودهاند. این مشکل میتواند پس از یک یا مجموعهای از رویداد و تجربیات آسیبزا رخ دهد. این اختلال دارای دلایل و علائم مختلفی است که در این نوشته در خصوص آنها صحبت میکنیم. همچنین، از روشهای متعددی برای درمان آن استفاده میشود. اگر با این اختلال رو به رو هستید یا فردی در اطرافیان خود دارید که با این مشکل مواجه است؛ بهتر است بدانید این اختلال قابل درمان است. برای آشنایی با روشهای درمان این نوشته را بخوانید.
اختلال استرس پس از سانحه در چه مواردی رخ میدهد؟
اختلال استرس پس از سانحه در موارد زیر رخ میدهد:
1. تجاوز فیزیکی یا جنسی: افرادی که مورد تجاوز فیزیکی یا جنسی یا سوء استفاده در دوران کودکی قرار گرفتهاند بیشتر در معرض خطر ابتلا به PTSD هستند.
2. بلایای طبیعی: افرادی که حوادث طبیعی مانند زلزله، طوفان یا آتشسوزی را تجربه کرده یا شاهد آن بوده اند، مستعد ابتلا به PTSD هستند. ماهیت ناگهانی و غیرقابل کنترل این وقایع، تخریب خانه ها، از دست دادن عزیزان و ترس از جان خود میتواند در ایجاد این اختلال نقش داشته باشد.
3. حوادث و صدمات تروماتیک: ممکن است افرادی که در حوادث شدیدی مانند تصادف، سقوط هواپیما یا حوادث صنعتی داشتهاند، دچار PTSD شوند. تجربه یک رویداد تهدید کننده زندگی، ناگهانی بودن حادثه، صدمات جسمی و مشاهده آسیب یا کشته شدن دیگران میتواند منجر به ایجاد علائم PTSD و استرس مزمن شود.
4. ترومای پزشکی: بیمارانی که تحت اقدامات پزشکی آسیب زا قرار گرفتهاند یا بیماریهای تهدید کننده زندگی را تجربه کردهاند، ممکن است دچار PTSD شوند. این تروما میتواند ناشی از درد، ترس و ناراحتی مرتبط با مداخلات پزشکی، بستری طولانی مدت در بیمارستان، جراحیهای تهاجمی و… باشد.
5. از دست دادن ناگهانی: از دست دادن ناگهانی یا غیرمنتظره یکی از عزیزان، به ویژه در اثر تصادف، خشونت یا خودکشی، می واند منجر به ایجاد PTSD شود. غم و اندوه، شوک، احساس گناه و یادآوریهای مرتبط با فقدان می تواند واکنشهای استرس زا را تحریک کند.
توجه به این نکته مهم است که همه افرادی که در معرض یک رویداد آسیب زا قرار میگیرند به PTSD مبتلا نمیشوند.
بیشتر بخوانید: استرس قبل از مهاجرت
علائم اختلال استرس پس از سانحه
علائم PTSD میتواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد اما به طور کلی به چهار دسته اصلی تقسیم میشوند:
1. افکار مزاحم:
– خاطرات ناراحت کننده و مکرر از رویداد آسیب زا.
– کابوس های مربوط به حادثه آسیب زا.
– واکنش های شدید احساسی یا فیزیکی با یادآوری تروما.
2. اجتناب:
– اجتناب یا تلاش برای فرار از هر چیزی که آنها را به یاد رویداد آسیب زا می اندازد.
– اجتناب از صحبت یا فکر کردن در مورد رویداد.
– اجتناب از مکانها، فعالیتها یا افرادی که باعث ایجاد خاطرات تروما میشوند.
3. تغییرات منفی در تفکر و خلق و خو:
– افکار یا باورهای منفی مداوم در مورد خود، دیگران یا جهان.
– احساس جدایی از دیگران یا از دست دادن علاقه به فعالیت هایی که زمانی از آنها لذت می بردید.
– مشکل در تجربه احساسات مثبت.
– مشکلات حافظه یا مشکل در یادآوری بخش هایی از رویداد آسیب زا.
4. تغییرات در برانگیختگی و واکنش پذیری:
– هوشیاری بیش از حد یا مراقبت مداوم برای خطر احتمالی.
– تحریک پذیری، طغیان خشم یا رفتار پرخاشگرانه.
– مشکل در تمرکز یا خوابیدن.
– پاسخ مبهوت آمیز.
نحوه تشخیص اختلال استرس پس از سانحه
برای تشخیص دقیق اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)، متخصصان یک فرآیند جامع را دنبال می کنند که شامل چندین مرحله است:
1. معاینه فیزیکی:
در طول ارزیابی اولیه، پزشک ممکن است یک معاینه فیزیکی برای رد هر گونه شرایط پزشکی زمینهای که میتواند به علائم کمک کند، انجام دهد.
2. ارزشیابی روانشناختی:
یک ارزیابی روانشناختی برای جمع آوری اطلاعات دقیق در مورد علائم، تجربیات و سلامت روان کلی فرد انجام می شود. این ارزیابی شامل موارد زیر است:
– بحث در مورد علائم: پزشک در مورد علائم خاص تجربه شده، مانند افکار مزاحم، کابوس، رفتارهای اجتنابی، و تغییرات در خلق و خو یا شناخت سوال خواهد کرد.
– ارزیابی تروما: پزشک در مورد رویداد(های) تروماتیکی که فرد تجربه کرده است پرس و جو می کند و تاثیر این رویدادها را بر بهزیستی روانی آنها ارزیابی می کند.
– بررسی سابقه سلامت روان: پزشک سابقه سلامت از جمله وجود هرگونه سابقه خانوادگی اختلالات سلامت روان فرد را بررسی می کند.
– اختلال عملکردی: پزشک چگونگی تاثیر علائم PTSD بر عملکرد روزانه، روابط، کار و کیفیت کلی زندگی فرد را ارزیابی خواهد کرد.
3. معیارهای تشخیصی:
تشخیص اختلال استرس پس از تجربه تروماتیک (PTSD) بر اساس معیارهای مشخصی است که در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) منتشر شده توسط انجمن روانپزشکی آمریکا بیان شده است. این معیارها، مجموعه ای از دستورالعمل هایی را ارائه می دهد که پزشکان برای تعیین اینکه آیا فرد معیارهای تشخیصی PTSD را دارد یا خیر، استفاده می شود. این معیارها شامل قرار گرفتن در معرض یک رویداد آسیب زا، مدت زمان علائم و وجود علائم خاص مانند افکار مزاحم، رفتارهای اجتنابی، خلق منفی و تغییرات در برانگیختگی و واکنش است.
بیشتر بخوانید: اختلال خواب
درمان اختلال استرس پس از سانحه
شناخت درمانی، مواجهه درمانی، حساسیت زدایی و پردازش مجدد حرکت چشم (EMDR) و دارو درمانی از جمله روشهای درمان این اختلال هستند.
شناخت درمانی
درمان شناختی که به عنوان بازسازی شناختی یا درمان شناختی-رفتاری (CBT) نیز شناخته می شود، بر شناسایی و به چالش کشیدن الگوهای فکری منفی و باورهای مرتبط با رویداد آسیب زا تمرکز دارد. درمانگر به فرد کمک میکند تا افکار غیرمنطقی مانند سرزنش خود یا نگرانی بیش از حد در مورد آسیبهای آینده را بشناسد و آنها را اصلاح کند.
مواجهه درمانی
مواجهه درمانی شامل مواجهه تدریجی و ایمن با موقعیت ها، خاطرات یا محرک های مربوط به رویداد آسیب زا است. درمانگر فرد را از طریق یک سری مواجهه های کنترل شده و سیستماتیک راهنمایی می کند و به او اجازه می دهد در یک محیط حمایتی و کنترل شده با ترس های خود روبرو شود. این فرآیند به کاهش واکنش شدید اضطراب و ترس مرتبط با خاطرات تروماتیک کمک می کند. با گذشت زمان، مواجهه مکرر منجر به عادت می شود، جایی که واکنش های ناراحت کننده کاهش می یابد و فرد احساس تسلط و کنترل بر واکنش های خود را به دست می آورد.
حساسیت زدایی و پردازش مجدد حرکت چشم (EMDR)
EMDR یک رویکرد درمانی است که به طور خاص برای رسیدگی و پردازش خاطرات آسیب زا طراحی شده است. این شامل یادآوری خاطرات ناراحت کننده در حالی که همزمان درگیر تحریک دو طرفه است، مانند حرکات چشم، ضربه زدن به دست، یا صداهای شنیداری است. اعتقاد بر این است که این تحریک دو طرفه روند بهبود طبیعی مغز را تسهیل می کند و به فرد اجازه می دهد تا خاطرات آسیب زا را دوباره پردازش کند و ناراحتی عاطفی مرتبط با آنها را کاهش دهد. EMDR همچنین عناصر شناخت درمانی را در بر می گیرد، زیرا افراد هدایت می شوند تا باورهای منفی را با افکار مثبت و سازگارتر جایگزین کنند.
دارودرمانی
داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد اضطراب و پرازوسین داروهایی هستند که معمولا برای کمک به کنترل علائم اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) استفاده میشوند.
1. داروهای ضد افسردگی: داروهای ضد افسردگی، به ویژه مهارکنندههای انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs)، اغلب برای کاهش علائم افسردگی، اضطراب، اختلالات خواب و مشکلات تمرکز که معمولا با PTSD مرتبط هستند، تجویز میشوند. SSRI ها مانند سرترالین (Zoloft) و پاروکستین (Paxil) توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) به طور خاص برای درمان PTSD تایید شده اند.
2. داروهای ضد اضطراب: داروهای ضد اضطراب، مانند بنزودیازپین ها (مانند لورازپام، آلپرازولام)، ممکن است برای کمک به تسکین علائم اضطراب شدید، از جمله حملات پانیک، بیقراری، و هوشیاری بیش از حد تجویز شوند. با این حال، این داروها پتانسیل وابستگی و اعتیاد را دارند، بنابراین معمولا برای استفاده کوتاه مدت یا در شرایط خاصی که رهایی فوری از اضطراب شدید ضروری است، تجویز میشوند. معمولا از مصرف طولانی مدت بنزودیازپین ها در درمان PTSD اجتناب می شود، مگر اینکه گزینه های دیگر بی اثر بوده باشند.
3. پرازوسین: پرازوسین در کاهش یا سرکوب کابوس های مرتبط با PTSD موثر است. اعتقاد بر این است که با مسدود کردن گیرنده های خاصی در مغز که در تنظیم پاسخ های استرس و خواب نقش دارند، عمل می کند. پرازوسین در بهبود کیفیت خواب و کاهش دفعات و شدت کابوس ها در برخی از افراد مبتلا به PTSD کمک کننده است.
نتیجهگیری
اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) یک وضعیت روانی است که پس از تجربه یک رویداد آسیب زا،ایجاد میشود. PTSD میتواند زندگی روزمره فرد را تحت تاثیر قرار دهد بنابراین نیاز به درمان و کمک گرفتن از متخصص دارد. رویکردهای درمانی می تواند بر اساس نیازهای فردی متفاوت باشند و همه روش ها برای همه افراد به شکل یکسان عمل نمی کنند.
0 دیدگاه